Nafarroa Garaiko LAB Irakaskuntza - Pedagogia feminista 2013/03/08
Irakasle horri: Hauxe Martxoak 8 egunean landu ahal izateko materiala duzu. Proposamen bat besterik ez da, zure esku geldituko dena eta erabili ala ez zeuk erabakiko duzuna, zure ikasleen mailean egokitzeko aukera ere izango duzularik. Material honek gure ikasleei euskal emakume erreferente batzuk ezagutaraztea eta pentsamendu kritikoa lantzea du helburu, martxoaren 8an egokitzen diren irakasgai guztietan landu ahal izateko eta edukiak errepikatzeko beldurrik gabe.
Estimado/a docente: Te presentamos aquí material interesante para trabajar con tu alumnado el 8 de marzo. Esta no es más que una propuesta que quedará en tus manos y que tú decidirás utilizar o no, pudiendo también adaptarlo al nivel de tu alumnado. Este material pretende dar a conocer a nuestras alumnas y alumnos algunos referentes femeninos vascos y trabajar el pensamiento crítico para poder trabajarlo en todas las áreas sin miedo a repetir contenidos.
Gaztelania eta Literatura / Lengua castellana y literatura
Euskal atsotitzen azalpenak frantsesez / Explicaciones de refranes vascos en francés
1.- Amaizunari kexua. • Porter la plainte á la marâtre. C'est se plaindre en vain, parce que la marâtre n'a pas coutume de faire justice á son fillâtre. • Quejarse a la madrastra. "amaizunari kexua agertzen diona debaldetan ari" da
2.- Emak horari ezurra eta emazteari gezurra. • Amuse le chien avec un os, et la femme avec un mensonge. • Dale al perro un hueso y a la mujer una mentira.
--> Haritschelhar (1994: 274): "Euskal errefrauetan mespretxuz betea hatzeman dudan bakarra hauxe da" [emakumearen mespretxuz betea esan nahi du].
3.- Ama gupidatsuak egiten tu haur zakarzuak. • Une mère qui a trop de tendresse pour ses enfants les fait teigneux. • La madre demasiado tierna cría hijos tiñosos. Urkijo Esk: Mère trop piteuse fa sa famille tigneuse. De mère piteu- se filie tigneuse (Le Roux de Lincy, I, 182, 150). Haritschelharrek (1994: 287): "Madre ardida hace hija tollida. Madre aguciosa hace hija perezosa. Madre aguda cría hija tolluda. Madre acucio- sa, hija vagorosa. Las madres hacendosas hacen las hijas perezo- sas. Madre piadosa cria hija merdosa, La hija de la cabra que ha de ser sino cabrita? (...)".
4.- Amak irin balu, opil balaidi. • Si ma mère avait de la farine, elle ferait des gâteaux. • Si la madre tuviera harina, haría tortas. . balu ... balaidi: ba- desberdinak, lehena baldintzazkoa eta bigarrena baiezkoa. Honen antzeko esanahia du RS 15 ezagunak ere: "Balizco oleac burdiaric ez. La erreria de si fuesse no aze fierro". Garibay A 36: "Por los que offreçen que haran y acontezeran con fundamentos flacos, dizen: Valizco oleac, burniaric eguin, eçtaroa. La herreria de Si seria no suele labrar hierro". Eta berdintsuak dira, halaber, goiko 497 eta Zalgize
5.- Alaba ezkont ezak nahi denean; semea, ordu denean. • Marie ta filie lorsqu'elle en a l'envie, et ton fils quand l'occasion s'en présente. • Casa a tu hija cuando quiera, a tu hijo cuando sea el momento. nahi-denean: marrarekin; nahi izan aditz iragangaitza, hots, "(bera) ezkondu nahi denean", beste euskalki batzuetan "(berak) ezkon- du nahi duenean".
Semea: atzotitz askok zati biko egitura dute; zenbaitetan Oihenartek lerro bitan idazten ditu eta inoiz, hemen bezala, bigarren lerroko lehen hitza maiuskulaz ematen du. ordu-denean: marrarekin. Zer esan nahi du zehazki esaldi horrek? Hau, beharbada: ezkontzeko adin edo sasoira iritsi denean. Frantses itzulpenaren arabera, hala ere, "aukera denean".--> RS 382 ez da guztiz berdina: "Ezcôezac semea naydoaneâ / ta ala- bea aldaguianean. Casa el hijo cuando quieres, y la hija cuando pudieres". Hots, semea noiz ezkondu norberak erabaki behar duela; alaba, berriz, berdin dela noiz ezkondu. Haritschelhar (1994: 284): "La hija a quien lo pidiere; y el hijo se ha de mirar a quien se ha de dar. Zer nahi gisaz, alaba kanpora doa, aldiz erre- na sartzen da etxean eta kasu eman behar da nor datorren". Modu bertsuan Urrutia (1994: 345): "Funtsean, hemen jokoan dagoena zera da, semea etxerako (horrexegatik ezkondu behar da ordu denean) eta alaba kanporako (ezkondu ahal denean), gure gaurko ikuspegitik hain 'feminista' ez dena".
